Opdrachtgevers: Provincie Zeeland en Delta Programma Zoet Water
Partners: KWR en AIKC Rusthoeve
Periode: 2020-2022
Doelen:

• via een praktijkproef testen en monitoren of het systeem van regelbare drainage op Proefboerderij Rusthoeve (als voorbeeld voor akkerbouwgebieden met een vergelijkbare bodemstructuur), gebruikt kan worden als watervoorziening in periodes van droogte door het beschikbaar komen van water aan de plant via capillaire opstijging
• via modelberekeningen, getoetst op de praktijkproef, doorvertaling maken van de werking van het systeem op andere grondsoorten in de regio
• actief kennis te delen over bovenstaande met betrokkenen in de streek

Samenvatting

Zowel droge als natte weer-extremen nemen toe als gevolg van klimaatverandering. De laatste jaren hebben we steevast in het zuidwesten van Nederland en ook op Proefboerderij Rusthoeve te maken met hoosbuien. Hierbij ontstaat plasvorming met verstikking van veelal pas gezaaide en gepote gewassen tot gevolg. Dit was ook het geval in het voorjaar van 2018. In de zomer van 2018 kwam daar de droogte nog een keer bovenop. De langdurige droogte met zeer hoge luchttemperaturen zorgde zeker na de zware neerslag voor een desastreuze situatie. Ook in eerdere jaren was er sprake van droge warme perioden, waarbij op Rusthoeve niet beregend werd. In 2019 was het wederom geruime tijd droog en warm. Een goede watervoorziening en waterhuishouding is belangrijk, waarbij gestuurd kan worden op zowel het zoveel mogelijk bufferen en vasthouden van water, als het tijdig afvoeren. Ook dienen de beschikbare zoet waterbronnen efficiënt gebruikt te worden.

Op Proefboerderij Rusthoeve willen we daarom inzetten op praktijkonderzoek hoe we om kunnen gaan met lange droge perioden, zodat dit voor de telers in de gebieden waar niet beregend kan worden handvatten biedt. Binnen de Provincie Zeeland zelf lopen verschillende projecten rondom zoet watervoorziening. Het is uiteraard nadrukkelijk de bedoeling om aanvullend onderzoek en praktijkwerk te doen met meerwaarde, gebruik makend van de kennis die reeds aanwezig is. Tevens is de zoet water situatie erg plaats-specifiek, waarbij er geen generieke oplossing zal zijn, maar deze altijd een kwestie van maatwerk is en zal blijven. Daarom kunnen de resultaten van dit project straks niet direct en niet 1:1 vertaald worden naar de gehele zuidwestelijke delta van Nederland. Wat met de resultaten wel kan is een beter beeld genereren van de effectiviteit van sub-irrigatie via regelbare drainage als maatregel. De kennis en informatie hierover kan gebruikt worden als basis voor passend maatwerk in andere situaties in de delta.

Eén van de maatregelen die we op Proefboerderij Rusthoeve willen onderzoeken en testen is sub-irrigatie via regelbare drainage, als proeflocatie in Zeeland. Onder één van de kavels van Rusthoeve is in 2010 samengestelde regelbare drainage aangelegd. Drainagebuizen zijn aan elkaar gekoppeld en komen samen via verzamelleidingen in betonnen putten. Van daaruit is de waterafvoer naar de sloot geregeld. We hebben te maken met een regelbaar drainagesysteem: een aaneengesloten systeem waarin het drainageniveau, dat op verschillende hoogtes kan worden ingesteld, via de putten actief geregeld kan worden. Met deze regelbare drainage kunnen we dus daadwerkelijk water dat beschikbaar is vasthouden en in de bodem bufferen. Het systeem kan echter ook benut worden om het grondwater actief mee aan te vullen: sub-irrigatie (‘de aanvulling van water onder het grondoppervlak d.m.v. een slotenstelsel of buizenstelsel’), populair gezegd ‘ondergronds beregenen’.