Cliënt: Provincie Noord-Brabant (cofinanciering door Stichting Klimaat voor Ruimte, Valorius-programma)
Partners: KWR Watercycle Research Institute, FutureWater, Hoefsloot Spatial Solutions
Periode: Februari 2014 – Maart 2015
Doel: Ontwikkelen en testen van een instrument waarmee de hydrologische en verdrogings-toestand van een gebied integraal kan worden geanalyseerd. Het integrale element is zowel technisch als procesmatig van aard. We combineren diverse bronnen van gegevens en informatie (veldwaarnemingen, remote sensing, simulatiemodel), als ook betrekken terreinbeheerders bij de beoordeling van de informatie en bij de analyse. We testen het instrument op drie natuurgebieden in Noord-Brabant, te weten de Groote Peel, De Kampina en Brabantse Wal.
Samenvatting
In veel gebieden is de huidige inrichting en toestand van de waterhuishouding, gegeven de functies van land en water, anders dan gewenst of niet optimaal. Zowel internationaal als nationaal wordt geprobeerd deze toestand te verbeteren via beleid en beheer. In Nederland wordt bijvoorbeeld het gewenste grond- en oppervlaktewater regime (GGOR) gebruikt, alsmede kennis over verdroging van landbouw en natuur. Daarnaast is het van belang om op een effectieve wijze een teveel aan water in natte tijden af te voeren, of juist aan te voeren in tijden van droogte. Het weer en het klimaat hebben een belangrijke invloed op de toestand van bodem-watersystemen. Het is belangrijk deze invloed te scheiden van anthropogene en andere invloeden.
Er worden in de praktijk van alledag door Rijk, provincies, waterschappen en terreinbeheerders beleidsstukken geschreven, uitvoeringsprogramma’s opgesteld, maatregelen getroffen en monitoringsprogramma’s uitgevoerd die erop gericht zijn de waterhuishouding zo in te richten en te beheren, dat gebiedsdoelen t.a.v. functies in voldoende mate gehaald worden.
Monitoring moet gebiedsdekkend informatie opleveren over de effecten van genomen maatregelen, teneinde het beleid zinvol te kunnen evalueren. Een nauwe band tussen beleid-maatregelen-resultaatgerichtheid is gelegd door het Rijks-programma ‘Van Beleidsbegroting Tot Beleidsverantwoording’ (VBTB). Monitoring van effecten vormt hiervan een wezenlijk onderdeel. De monitoring van de waterhuishouding richt zich veelal op punten in de ruimte, bijvoorbeeld op een locatie waar een grondwaterstand in de tijd wordt gemeten in een peilbuis, of de waterafvoer met een stuw. Deze informatie wordt soms niet-uniform, niet-permanent en niet op de juiste lokatie vergaard. Zo staan peilbuizen nogal eens in wegbermen. Ook wordt de monitoring veelal niet ruimtelijk c.q. vlakdekkend uitgezet. Daarnaast zijn bij de uitvoering van monitoringsprogramma’s vaak verschillende partijen betrokken. Omdat de informatie niet gebiedsdekkend is, is de vergelijking van gebieden door verschillende partijen bij beleidsevaluatie lastig eenduidig en objectief te maken.
Wij ontwikkelen daarom een instrument om de toestand van de waterhuishouding van een gebied te bepalen vanuit gebiedsdekkende informatie over weer en klimaat, bodem, landgebruik en regionale waterhuishouding. Dat doen we door een slimme integratie van waarnemingen aan de grond, waarnemingen uit de lucht via satellieten of vliegtuigen, vlakdekkende modelberekeningen en de lokale kennis die bij terreindeskundigen aanwezig is. Vervolgens vergelijken we gebiedsdoelen met de aldus vastgestelde waterhuishoudkundige toestand van een gebied en stellen eventuele discrepanties vast tussen de huidige waterhuishoudkundige toestand en de optimale situatie. Weer en klimaat nemen we hier expliciet in mee. De analyse en informatie wordt beschikbaar voor alle betrokken beheerders via een website en een iPhone-App. Via deze middelen bevorderen wij de samenwerking tussen partijen en activiteiten inzake monitoring en verbeteren wij de eenduidigheid van beleidsevaluatie.
